W 2019 r. mija 80 lat od wybuchu II wojny światowej. Podczas gdy dzień 1 września jest obchodzony uroczyście i pamiętany na całym świecie, rocznica inwazji sowieckiej na Polskę w dniu 17.09.1939 r. pamiętana jest niestety przez znacznie mniejszą ilość osób. Nasza Fundacja tej „niepamięci” pragnie przeciwdziałać i co roku dba o to, aby kombatanci Armii Krajowej – Łagiernicy oraz Sybiracy zamieszkali na dawnych Kresach Wschodnich wraz z kombatantami z Polski mogli uczestniczyć w centralnych obchodach tej tragicznej dla dalszych losów wschodniej części II RP rocznicy.
Nie inaczej było i w tym roku, roku szczególnej rocznicy. Dzięki wsparciu Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Fundacji PZU mogliśmy po raz kolejny spędzić ją w gronie Kresowian zamieszkałych obecnie w Polsce i tych, którym władze sowieckie zabroniły wyjazdu do powojennej Polski lub których rodziny zdecydowały się po II wojnie światowej mimo postanowień jałtańskich nie opuszczać swej ojcowizny, zamieszkałej przez ich przodków od wieków. W te szczególne dni Jedności Kresowian, w dni 80 rocznicy agresji sowieckiej na Polskę dane nam było wspólnie dzielić się losami naszych kresowych rodzin, modlić się za ofiary represji sowieckich, pobyć razem. Było to szczególnie ważne dla tych, którzy mieszkając na Białorusi, tej tragicznej rocznicy obchodzić nie mogą.
Nasze rocznicowe spotkanie rozpoczęliśmy 16.09.2019 r. po przybyciu gości – kombatantów AK, Sybiraków i młodzieży z Polski i Białorusi warsztatami historycznymi poświęconymi wydarzeniom roku 1939 i ich wpływu na dalszy los mieszkańców Kresów Wschodnich II RP. Sala gościnnej Samorządowej Instytucji Kultury „Park Kulturowy – Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku” w podwarszawskim Ossowie wypełniła się wspomnieniami Sybiraków z Białorusi, którzy jako dzieci wywożeni byli przez Sowietów z całymi rodzinami w latach 40-tych, ale i 50-tych na zsyłkę do Kazachstanu czy na Sybir, za to że byli Polakami. Młodzież miała okazję dzięki wykładowi historycznemu poznać mało dla niej znane fakty dotyczące wybuchu II wojny światowej na terenie Polski oraz dalszych losów Kresowiaków w jej trakcie. Wieczór zakończyło Ognisko Pamięci zorganizowane wraz z muzeum w Ossowie. Do późna pieśni patriotyczne śpiewali razem Rodacy z Polski i Kresów.
Kolejny dzień – dzień uroczystych obchodów 80 rocznicy inwazji sowieckiej na Polskę – w dniu 17.09.2019 r. rozpoczął się mszą świętą w Katedrze Polowej Wojska Polskiego koncelebrowaną przez biskupa polowego Józefa Guzdka. Modliliśmy się za bliskich z naszych rodzin, za tych, których wspominaliśmy w Ossowie, za wszystkie zmarłe i żyjące ofiary represji sowieckich, za kresowe rodziny rozsiane obecnie po całym świecie. Tradycyjnie udaliśmy się następnie do Muzeum Katyńskiego na warszawskiej Cytadeli, aby wraz z naszymi gośćmi z Białorusi złożyć kwiaty w Epitafium Katyńskim. I tu kolejny wzruszający moment modlitwy przy pustej jeszcze, pozbawionej nazwisk tablicy epitafijnej ku czci ofiar Zbrodni Katyńskiej z tzw. „Listy Białoruskiej”. Modliliśmy się za ich dusze i za przywrócenie ich nazwisk zbiorowej pamięci.
Po obiedzie nastąpił szczególny moment tegorocznych uroczystości. Za zgodą władz Warszawy w dniu corocznych obchodów rocznicy inwazji sowieckiej na Polskę w bezpośrednim sąsiedztwie Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, gdzie zawsze 17.09 o godz. 17.00 odbywają się centralne obchody rocznicowe, stanęła nowa wystawa plenerowa naszej organizacji autorstwa Pana Krzysztofa Hoffmanna pt. „Od katorżnika do majora. Niezwykłe drogi Kresowian do niepodległości”. Prezentuje ona w formie biogramów wybranych Kresowiaków różne losy mieszkańców przedwojennych Kresów Wschodnich II RP w czasie II wojny światowej i ich służbę na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. W otwarciu wystawy z udziałem naszych gości z Polski i Białorusi uczestniczył jeden z jej bohaterów – Pan Wiesław Stypuła z Równego, Sybirak, ocalony przez Armię Andersa, który następnie przebywał w polskich osiedlach dla dzieci w Indiach, by ostatecznie powrócić do Polski.
O godz. 17.00 rozpoczęły się obchody rocznicowe. W jednym miejscu przy pomniku przy ul. Muranowskiej znaleźli się kombatanci AK – dawni więźniowie najcięższych łagrów sowieckich oraz Sybiracy i ich potomkowie z Polski, Białorusi, a także z odległych krajów jak np. RPA, Rodziny Katyńskie, Rodzina Policyjna 1939 r., rodziny Kresowiaków, liczne poczty sztandarowe, delegacje różnych instytucji, Kompania Honorowa Wojska Polskiego. Pomimo bardzo trudnej, deszczowej pogody po przemówieniach i złożeniu wieńców wspólnie odśpiewaliśmy z naszymi gośćmi i uczestnikami obchodów „Hymn Sybiraków”. Był to dla wszystkich wzruszający, łączący nas moment.
Na koniec tego wyjątkowego dnia Fundacja zorganizowała dla kombatantów AK, Sybiraków i młodzieży z Polski i Białorusi uroczystą kolację pożegnalną. Nie sposób było się rozstać. Tyloma jeszcze wspomnieniami o losach naszych rodzin chcieliśmy się wszyscy podzielić. Wiele osób udało się przywrócić pamięci, ale jeszcze wiele wspomnień oczekuje na nagranie, spisanie…. Cieszymy się, że nasi goście odjeżdżali do siebie, na Kresy zadowoleni, pewni o naszej pamięci o nich, a młodzież bogatsza w wyjątkowe przeżycia i możliwość osobistego zetknięcia się z „żywymi świadkami” wydarzeń sprzed 80 laty. To były prawdziwe Dni Jedności Kresowian. Do zobaczenia niebawem !
Serdecznie dziękujemy naszym gościom za przybycie, a Związkowi Sybiraków w Lidzie, Związkowi Polaków na Białorusi Oddział w Lidzie oraz dyrekcji i zespołowi Samorządowej Instytucji Kultury „Park Kulturowy – Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku” za wsparcie przy organizacji obchodów.
Zarząd Fundacji dziękuje ponadto Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Fundacji PZU za wsparcie finansowe realizacji projektu.
